این روزها همه درباره تحدید نسل و روند پیری جمعیت در ایران هشدار می دهند، عده ای بعنوان راهکار بیلبورد تبلیغاتی نصب می کنند و عده ای دیگر با دستور، خواهان افزایش جمعیت اند. اینان اما غافل از این اند که با بیلبورد تبلیغاتی و دستور و همایش، جمعیت افزایش پیدا نمی کند.

بدون توجه به واقعیت ها و شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه و بهبود این وضعیت، سخن از ازدواج جوانان و افزایش جمعیت، سخنی است بیهوده. در بیست سال گذشته شاهد بوده ایم که تمام دستگاه ها و ارکان حکومت به طور منسجم و سازمان یافته سیاست های کنترل جمعیت را به اجرا گذاشته اند، این سیاست ها به گونه ای بود که همه مردم به شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» اعتقاد پیدا کرده بودند.

اما حال با شکست آن سیاست ها، مسئولان برای جبران اشتباه خود به همایش و بیانیه و بیلبورد تبلیغاتی اکتفا کرده و نه تنها راه کار عملی و اساسی ارائه و اجرا نمی کنند بلکه قوانینی در تضاد با سیاست افزایش ازدواج و به طبع آن افزایش جمعیت در پیش گرفته اند.

طبق آمارهای سازمان ثبت احوال، سن ازدواج برای مردان و زنان نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته و به میانگین 27.2 سال برای مردان و حدود 23 سال برای زنان رسیده است. حال با این آمار هشدار دهنده، مسئولان سازمان نظام وظیفه در صدد افزایش خدمت اجباری سربازی هستند. سردار موسی کمالی جانشین منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح در این ارتباط می گوید : طرحی در دست بررسی است که کسرخدمت ها برداشته و خدمت دوره ضرورت 24 ماه شود. 

این یک روی سکه بود، و اما روی دیگر آن: میر محمد صادقی مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی درباره وام ازدواج و متقاضیان این وام گفته است : سیستم بانکی در اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج با محدودیت روبرو بوده و بانک‌های عامل منابع کافی برای پاسخگویی به افراد در صف تسهیلات ازدواج را ندارند، اکنون حدود یک میلیون نفر در صف دریافت تسهیلات ازدواج هستند.

حال اگر از تورم 35.9 درصدی، بیکاری جوانان و مشکل تامین مسکن بگذریم با همین نمونه های ذکر شده آیا می توان به افزایش جمعیت دلخوش بود؟

اما برای پی بردن به عمق فاجعه در ارتباط با روند پیری جمعیت، نگاهی به آمارها در این ارتباط می کنیم:

علی اکبر محزون مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال در این ارتباط می گوید: اکنون 14.4 درصد از خانوارهای ایرانی بدون فرزند هستند، همچنین 33 درصد خانوارهای ایرانی حداکثر دارای یک فرزند هستند.

بانک جهانی در گزارش توسعه جهانی خود در رابطه با روند پیری جمعیت در ایران می آورد : نمره ایران درشاخص وابستگی سالخوردگی تاسال 2050 پنج برابرخواهدشد. این بدان معنی است که طی چهل سال آینده، تعداد از کار افتاده‌ها نسبت به جمعیت فعال 5 برابر می‌شود.

در گزارش موسسه یورومانیتور نیز فاجعه پیری ایران تا سال 2030 به خوبی مشهود است. این گزارش میگوید که در سال 2030 تعداد افراد بین صفر تا 7 سال و 16 تا 34 سال نسبت به سال 2010 کاهش شدید و چشمگیری پیدا خواهد کرد. این گزارش می گوید که تمامی گروههای سنی بالاتراز 34 سال دربین سالهای 2010 تا 2030 افزایش خواهندیافت که بیشترین افزایش رادرافراد 40 تا 50 ساله خواهیم دید. فاجعه تر اینکه افرادبالای 65 سال درسال 2030 نسبت به سال 2010 به مقدار 125 درصدافزایش خواهندداشت.

سازمان ملل نیز اعلام کرده، ایران شدیدترین کاهش نرخ زاد و ولد رادرمیان کشورهای منطقه به خوداختصاص داده است. طبق اعلام این سازمان، انتظار میرود در سال 2030 نرخ زایمان به ازای هر زن ایرانی به 1.2 برسد که این نرخ پایین ترین عدد در خاورمیانه و شمال آفریقا خواهد بود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این باره می گوید : نرخ باروری در کشور درسال شصت و پنج 6.4 درصد بوده و قرار بود در سال 90 به 4 درصد تبدیل شود که متأسفانه در سال 71 در نرخ باروری به 4 درصد رسیدیم و در سال 90 نرخ باروری به 1.7 درصد رسید که زیر حد جانشینی است.

سازمان ثبت احوال کشور در آخرین آمارها از نرخ تولد اعلام کرد : نرخ باروری به ازای هر مادر، 1.7 فرزند است. جمعیت کشور اکنون 76 میلیون و 700 هزار نفر است و نرخ باروری 1.7 به ازای هر مادر، روند کاهش جمعیت فعال کشور به خوبی مشخص است.

اما میوه های سیاست های غلط مسئولان هنوز نرسیده است، روند حاکم بر جمعیت کشور در سال های آینده تاثیر خود را بر اقتصاد نیز می گذارد. کِینز و دیگر پژوهشگران بر این باورند که سالخوردگی جمعیت که پیامد کاهش باوری است، به علت تاثیر گذاری بر تقاضای انبوه و تصمیمات سرمایه گذاری، موجب بروز پدیده کاهش رشد می شود.

از طرف دیگر و طبق دیدگاه هانسن، نیروی اصلی سوق دهنده در اخذ تصمیمات سرمایه گذاری، قابلیت سود دهی سرمایه گذاری است؛ و این در حالی است که بهای سرمایه نقش ثانویه ای ایفا می کند. سود آوری به نوبه خود وابسته به تقاضا است. یک جمعیت در حال رشد با ارائه تقاضایی مطمئن و بی خطر، سوددهی را تضمین نمی کند که این امر در نهایت به تشکیل سرمایه ها و رشد اقتصادی می انجامد.

مقام معظم رهبری که همواره موضوعات مهم را گوشزد می کنند در یک سال اخیر در دفعات متعدد نسبت به روند رشد منفی جمعیت هشدار داده است : ایشان در پیام به همایش ملی «تغییرات جمعیتی و نقش آن در تحولات مختلف جامعه» می آورد : لازم است برای حل پیری جمعیت کار علمی، عمیق و اساسی صورت پذیرد.

مقام معظم رهبری پیشتر در این ارتباط فرموده بودند : یکى از خطاهایى که خود ما کردیم - بنده خودم هم در این خطا سهیمم - این مسئله‌ى تحدید نسل از اواسط دهه‌ى 70 به این طرف باید متوقف می‌شد... این را متوقف نکردیم؛ این اشتباه بود. عرض کردم؛ مسوولین کشور در این اشتباه سهیمند، خود بنده‌ى حقیر هم در این اشتباه سهیمم. این را خداى متعال و تاریخ باید بر ما ببخشد.

اما با وجود هشدارهای مکرر رهبری پیرامون روند کنونی رشد جمعیت، مسئولان راهکار موثری در این ارتباط ارائه نکرده اند و در این رابطه تنها ، جراحی‌های پیش‌گیری از بارداری را از چرخه عمومی ارائه خدمات حذف کردند، واحد درسی «تنظیم خانواده» جای خود را به واحد «دانش خانواده» داد و روی به نصب بیلبورد آورده اند.

با این تحولات باید گفت که عمه، عمو، خاله و دایی ایرانی در حال انقراض هستند و به زودی باید غزل خداحافظی را برای این ها خواند. وزیر کشور در لزوم عذرخواهی مسببان سیاست تحدید نسل گفت: کسانی که در افزایش جمعیت سهل انگاری کردند باید عذرخواهی کنند. 

مسئولان، عذرخواهی پیشکش لطفا راهکار عملی بدهید ...